انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت ویطهرکم تطهیرا (1)
همان طور که می دانید این آیه، که با آیه ی تطهیر اشتهار دارد دلیل بر عصمت پیامبر و اهل بیت بزرگوار آن حضرت است که شأن نزول آن هم همان ماجرای حدیث کسای معروف است که همه کم و بیش از آن اطلاع داریم.
شاید این اشکال به ذهن برسد که مگر همسران پیامبر، اهالی خانه ی آن حضرت نیستند که ما بتوانیم آنان را از این دایره خارج سازیم و از اهل بیت به حسابشان نیاوریم؟
در پاسخ باید گفت: اهل فن در ادبیات عرب می دانند که الف و لامی (ال) که بر سر(بیت) آمده است، الف ولام عهد است. معنای این سخن این است که منظور از بیت (خانه) خانه ای مشخص و معهود بوده است. از طرفی این را نیز می دانیم که هریک از همسران پیامبر (ص) در اطاق مخصوصی زندگی می کرد که به او منسوب بوده است. مثل بیت عایشه، بیت ام سلمه ،بیت صفیه و...
بنابراین اهل البیت اهل همه ی خانه های پیامبر(ص) راشامل نمی شود که بگوییم همسران پیامبر هم مشمول این اهل بیتی می شوند؛ بلکه اشاره به یک خانه ی مشخص و اهل همان خانه است.
از احادیث زیادی که در شان نزول آیه وارد شده استفاده می شود که آن بیت معهود، بیت ام سلمه بوده و آیه ی تطهیر آنجا نازل شده است. در آن بیت بود که پیامبر اکرم، علی، زهرا، حسن و حسین علیهم السلام روی یک گلیم نشستند وحضرت آنها را با عبایی پوشاند و در حقشان دعا کرد و این آیه را تلاوت فرمود. و وقتی ام سلمه تقاضا کرد که در جمع آنان قرار گیرد، آن حضرت با اینکه او را نیز خوب دانست اما اجازه ی ورود به وی نداد.
این است که آیه را منحصر به آن پنج نفر می دانیم. اما این که اولاد امام حسین (ع) تا امام دوازدهم (عج) نیز مشمول اهل بیت هستند، به خاطر دلالت احادیث دیگری در تفسیر آیه و تبیین مصادیق اهل بیت است.
اشکال دیگری که مطرح شده است این است که این آیه، نمی تواند دلیل عصمت اهل بیت باشد؛ زیرا آیات قبل و بعد از این آیه، خطاب به همسران نبی اکرم (ص) است. بنابراین می توان استفاده کردکه این آیه نیز به آنان خطاب شده باشد. در این صورت چنانچه این آیه را دلیل عصمت بدانیم باید زنان پیامبر (ص) را نیز معصوم بشماریم؛ در صورتی که هیچ کس به این مطلب قائل نشده است.
علامه شرف الدین این اشکال را چنین پاسخ می دهد :
1- اشکال مذکور اجتهاد در مقابل نص است. زیرا روایات متواتری دلالت دارد براینکه این آیه در مورد پنج نفر مذکور نازل شده است.
2- اگر آیه ی مذکور خطاب به زنان پیامبر (ص) بود، باید خطاب به صورت مونث باشد لیذهب عنکن .... ویطهرکن ..... در حالی که می بینیم خطاب آیه به صورت مذکر است. در کلام و ادبیات عرب، جایی که مردان و زنان یا هم حضور دارند خطاب به صور ت مذکر وارد می شود.
3- در عرب رسم است که بین کلامشان جمله معترضه می آورند. یعنی اینجا هم در بین خطاب به همسران پیامبر به عنوان یک جمله ی معترضه این آیه وارد شده است.
4- گرچه قرآن از تحریف مصون است و معتقدیم که از آیات وحی الهی حتی یک کلمه کم و کاست نشده و بر آن افزوده نگشته است. اما مسلم نیست که هنگام تدوین و جمع آوری قرآن، بعضی از آیات پس و پیش نشده باشد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
الاحزاب / 33