گزارش جلسه‌ی هم‌اندیشی جوانان - شنبه 16/3/1388 - فرهنگسرای دانشجو - سرای کتاب

جلسه ی این هفته ی هم اندیشان، به نوعی تحت الشعاع فضای داغ انتخاباتی کشور قرار گرفت؛ به طوری که حدود 50 دقیقه از وقت جلسه صرف بحث و گفتگوی دوستانه و همراه با تحلیل‌های گوناگون، پیرامون این موضوع گردید.
در ادامه‌ی جلسه، با بیان آیه‌ی دیگری از سوره‌ی حمد، به ادامه‌ی بحث پرداختیم..

 مالک یوم الدین: صاحب روز جزا
دین در لغت و نیز در زبان دینی به معانی مختلفی به کار می‌رود:
ـ به معنای دین و آئین، شریعت و روش: ان الدین عند الله الاسلام (آل عمران/19)  
ـ به معنای عمل و اطاعت: لله الدین الخالص(زمر/3)
ـ به معنای جزا و پاداش عمل: یسئلون ایان یوم الدین (ذاریات/12) ثم ما ادراک ما یوم الدین یوم لا تملک نفس لنفس شیئا والامر یومئذ لله (انفطار/18و 19)
در اینجا دین به معنای سوم یعنی جزا و پاداش است. بنابراین معنای این آیه، مالک روز جزا یا صاحب روز قیامت است. یعنی خداوند مالک روز قیامت و روز جزاست.

تفاوت مالکیت خداوند و مالکیت انسان در چیست؟
مالکیت انسان، یک مالکیت اعتباری است؛ به این معنا که این نوع مالکیت، قراردادی است. یعنی یک روز هست و یک روز نیست؛ بنابراین نمی‌تواد دائمی باشد. چون براساس توافق و قرارداد اجتماعی صورت می‌گیرد و هیچگونه ماهیت واقعی ندارد. در حالیکه مالکیت خداوند، مالکیت حقیقی است که این مالکیت نتیجه‌ی خالقیت و ربوبیت خداوند است نه نتیجه‌ی قرارداد و پذیرش مردم.

سوال: چرا با اینکه خداوند مالک تمام هستی و هردو جهان است و مالکیت او اختصاصی به روز جزا ندارد، چرا تنها به مالکیت روز جزا اشاره کرده است؟
جواب: چون بروز و ظهور مالکیت خداوند در قیامت بیشتر است. آن روز همه‌ی اعتبارهای مادی و پیوندهای مالکیتی دنیوی و قراردادهای بشری از بین می‌رود ودیگر کسی نسبت به چیزی مالکیت ندارد. یوم لا تملک نفس لنفس شیئا ولالمر یومئذ لله (انفطار/ 18 و 19)
در نگاه دنیوی و ظاهر بینانه، مالکیت خداوند در این دنیا، خیلی روشن و مشخص نیست؛ دلیل آن را هم می توان در غفلت انسان ها جستجو کرد. در صورتیکه در روز جزا، فقط و فقط مالکیت خداوند است که به‌طور آشکاری روشن و واضح و غیر قابل انکار است. در این روز، هیچ نفسی برای نفس دیگری منفعتی ندارد و تمام امور هستی در اختیار و اراده‌ی پروردگار است. یوم لا ینفع مال و لا بنون (شعراء/88)

بنابراین شاید به این دلیل باشد که خداوند مالکیت روز جزا را عنوان می‌کند و به نوعی آن را به رخ می‌کشد تا مردم را متوجه ضرورت کرنش و عبادت در مقابل خود کند. زیرا مالکیت مقدمه‌ی شکرگذاری مملوک و سیر به طرف خضوع و در نهایت عبادت وی از مالک خویش است.